Onrechtmatig verkregen bewijs heeft in het fiscaal (straf)recht een andere plaats dan in het reguliere strafrecht. Dit artikel gaat in op dit verschil en op de vraag of de Belastingdienst zulk bewijs mag gebruiken bij het beoordelen van belastingaanslagen en het opleggen van eventuele boetes.
Wat is onrechtmatig verkregen bewijs?
Onrechtmatig verkregen bewijs is bewijs dat bepalend kan zijn voor de uitkomst voor een strafrechtelijke procedure, maar dat op een onrechtmatige wijze is verkregen. In het strafrecht is dit doorgaans voldoende reden om het bewijs terzijde te schuiven of de straf te verlagen.
Een bekend voorbeeld van onrechtmatig bewijs in het strafrecht is een huiszoeking of telefoontap zonder dat hiervoor toestemming is gegeven. Een ander voorbeeld is bewijs dat door middel van afpersing is verkregen of een verklaring die is gegeven zonder dat de verdachte is gewezen op zijn zwijgrecht.
Onrechtmatig verkregen bewijs in fiscaal recht
Het fiscaal recht gaat anders om met onrechtmatig verkregen bewijs. Volgens een arrest dat dateert uit 1992 kan dit bewijs alleen worden uitgesloten als ‘het bewijs is verkregen op een wijze die zozeer indruist tegen hetgeen van een behoorlijk handelende overheid mag worden verwacht, dat dit gebruik onder alle omstandigheden ontoelaatbaar moet worden geacht’.
Het arrest uit 1992 wordt nog regelmatig gebruikt om onrechtmatig verkregen bewijs te gebruiken voor belastingheffing en voor het opleggen van boetes. In 2015 werd door advocaat-generaal Wattel gepleit om bij het behandelen van onrechtmatig verkregen bewijs aan te sluiten bij het reguliere strafrecht, maar de Hoge Raad zag hier geen aanleiding toe.
Recente uitspraken
In enkele recente belastingzaken wordt echter anders omgegaan met onrechtmatig verkregen bewijs. Zo heeft het Europese Hof onlangs geoordeeld dat er wel degelijk bewijsuitsluiting kan optreden in Europese zaken. Ook in enkele Nederlandse zaken is sprake van bewijsuitsluiting. Dit was bijvoorbeeld het geval bij een zaak waarbij een belastinginspecteur bij particulieren om informatie over bedrijven had gevraagd. Particulieren zijn niet verplicht om aan dit verzoek mee te werken, maar de inspecteur had dit niet aan de betrokken personen gemeld. Het hof oordeelde dat de informatie die op deze manier verkregen was uitgesloten moest worden uit de strafzaak.
Het is dus niet per definitie zo dat onrechtmatig verkregen bewijs gewoon mag worden gebruikt in belastingzaken. De rechter kijkt per geval naar de manier waarop het bewijs is verkregen en de regels die voor de specifieke situatie gelden.
Bewijsuitsluiting
Het loont daarom de moeite om in fiscale zaken na te gaan of bewijs rechtmatig verkregen is. Indien dit niet het geval is, kan dit tot gevolg hebben dat het de Hoge Raad overgaat tot bewijsuitsluiting.
Bent u betrokken bij een fiscale strafzaak waarbij mogelijk sprake is van onrechtmatig verkregen bewijs, dan is het verstandig om in een zo vroeg mogelijk stadium informatie in te winnen en stappen te ondernemen.
Fiscaal advocaat
Meer informatie? Neem contact op met een fiscaal advocaat van Römkens Fiscale Advocatuur.
