Een week geleden publiceerden verschillende media wereldwijd informatie over de Panama Papers.
Wat zijn de Panama Papers?
De Panama Papers is de naam voor gelekte documenten van een juridisch advieskantoor in Panama waarin allerlei grote belastingconstructies worden geopenbaard. Het is het grootste informatielek in deze sector ooit.
Wat staat er in de Panama Papers?
De Panama Papers bevatten blijkbaar informatie over meer dan tweehonderdduizend internationale bedrijven. De documenten beschrijven hoe deze bedrijven of personen via internationale belastingconstructies hun geld uit het zicht onttrekken.
Het is belangrijk om te weten dat er qua belastingconstructies niets nieuws onder de zon is. De Panama Papers bevatten geen informatie over nieuwe of onbekende technieken om belasting te ontwijken. De reden waarom de gelekte informatie zo belangrijk is, is dat het informatie bevat van blijkbaar honderdduizenden bedrijven en ondernemers waarvan voorheen niet bekend was dat zij gebruikmaakten van dergelijke constructies.
Panama als belastingparadijs
In deze belastingconstructies wordt gebruikgemaakt van zogenaamde belastingparadijzen. Een belastingparadijs is een land met een gunstige infrastructuur op het gebied van belasting, zoals:
- gunstige belastingtarieven
- een stabiele rechtsstaat
- een grote mate van rechtsbescherming
Het Panamese belastingstelsel in combinatie met Nederland als “tussenschakel”, heeft voor buitenlandse multinationals verschillende voordelen. Bovendien heeft Panama een stabiele democratie en kent het rechtsvormen waarbij de eigenaar buiten schot kan blijven.
Is het illegaal?
De onthullingen hebben grote gevolgen voor de betrokken personen. Zo is de premier van IJsland al opgestapt naar aanleiding van de Panama Papers en is de positie van verschillende andere belangrijke politieke personen aangetast.
Op het eerste gezicht zou je daarom denken dat de activiteiten die in de Panama Papers beschreven worden illegaal zijn. Dit hoeft echter niet het geval te zijn. Het staat een ondernemer vrij om een firma in het buitenland op te richten en om grote geldstromen via dit land te laten verlopen.
Het is echter wel verplicht om het aandelenbezit van de firma in de aangifte inkomstenbelasting te vermelden. Dit kan uiteraard gevolgen voor de hoogte van de belasting die afgedragen moet worden als bijvoorbeeld dividend wordt uitgekeerd. Daarom worden veel van deze belastingconstructies verborgen gehouden.
Op het moment dat het aandelenbezit van de buitenlandse firma niet in de aangifte inkomstenbelasting wordt vermeld, is de belastingconstructie wel degelijk illegaal. Er is dan namelijk sprake van belastingontduiking in plaats van belastingontwijking.
Eerder op ons blog schreven we uitgebreid over het verschil tussen belastingontwijking en belastingontduiking.
Moreel verwerpelijk
Ondanks dat een internationale belastingconstructie niet illegaal hoeft te zijn, is belastingontwijking wel een moreel verwerpelijke activiteit. In de Panama Papers worden bijvoorbeeld namen genoemd die zich voor laten staan op eerlijke handel en een transparante bedrijfsvoering. Dat valt niet te rijmen met belastingontwijking.
Waarom doet de Belastingdienst niets?
De Belastingdienst kan alleen actie ondernemen als het een vermoeden heeft van belastingontduiking. Dat kan een vreemde transactie zijn of een opvallend patroon van geldstromen. Zolang er geen reden is om aan te nemen dat er sprake is van belastingontduiking, kan en mag de Belastingdienst geen actie ondernemen.
Waarom doet de overheid niets?
De overheid is beter in staat om belastingontduiking aan te pakken. Maar ten eerste is een groot deel van de belastingconstructies uit de Panama Papers “gewoon” legaal. En ten tweede: als belastingontduiking strenger wordt aangepakt door een bepaald land, is het enige effect hiervan dat de geldstromen via een ander land verlopen. Een grootschalige internationale aanpak is de enige manier om zulke praktijken te stoppen.
En nu?
De gevolgen van de Panama Papers zijn nog onduidelijk. De Nederlandse overheid moet zich buigen over de huidige mogelijkheden voor belastingontwijking en zich afvragen of hier iets moet veranderen. De kans is klein dat er op korte termijn daadwerkelijk iets gaat veranderen. Zolang er niets gebeurt, zal bijvoorbeeld Nederland altijd gebruikt worden als tussenhaven voor internationale geldstromen. Ook na de Panama Papers.
